Q.K. Boreskor göstərmişdir ki, katalizatorun xarakteristikasının ancaq tərkibi ilə müəyyən olunması qənaətbəxş deyildir. Katalitik aktivlik, kimyəvi fərdilik ilə yanaşı çoxlu sayda faktorların cəmi ilə təyin olunur, lakin, tərkibindən asılı olmadan hazırlanma üsulundan asılı olaraq dəyişir. Kimyəvi istehsalın əsas göstəricisi olan katalizatorun keyfiyyəti məhsulun çıxımı, prosesin intensivliyi, reaktorun fasiləsiz işləmə müddəti ilə təyin olunur. Bununla yanaşı katalizatorun qiyməti bir qayda olaraq məqsədli məhsul istehsalının çox-çox kiçik faizini təşkil edir. Buna görə də iritonnajlı məhsuldan fərqli olaraq katalizatorların istehsal qiyməti yox, onun a

Katalizatorun proses zamanı aktivliyinin azalması və ya katalizatorun dezaktivasiyası əsasən üç səbəbdən irəli gəlir: - bitişmə (termiki dezaktivasiya); - zəhərlənmə; - təcrid edilmə. Bitişmə - yüksək temperaturda katalizatorun istismarı nəticəsində xüsusi səth və məsaməliyin azalmasından irəli gələrək katalizatorun aktivliyi azalır. Hopdurulmuş metallik katalizatorlarda katalitik reaksiya şəraitində kiçik kristallar yox olur və iri kristallar yaranır. Bəzi hallarda eyni zamanda metal və daşıyıcılarda bitişmə müşahidə olunur. Katalizatorların bitişməyə qarşı davamlılığını artırmaq üçün müvafiq daşıyıcılar və

Tiamin və ya B1 vitamini təmizlənməmiş düyüdə, kobud üyüdülmüş unda, noxudda böyük miqdarda tapılır. Onun çatışmazlığı nəticəsində insanda qeyrisağlamlıq, beri-beri və ya qida polinevriti adlanan xəstəlik baş verir, karbohidratlar orqanizmdə tam mübadilə olunmur, orqanizmin fiziki qüvvəsi və iştahası azalır, ürəyin və bağırsağın fəaliyyəti pozulur. Sinirlərdə milen qişası dağılır, uzunsov beyin mərkəzinin hüceyrələri tələf olur. Ürək fəaliyyətinin çatışmazlığı və diafraqmanın iflici nəticəsində isə insan ölə bilər. B1 - kükürd saxlayan maddələrə aiddir. Onun çatışmazlığı həm d

Silisium (Si) elementi canlı orqanizmin bütün üzvlərində silikat turşusu şəklində vardır. Bu element birləşdirici toхumanın tərkib hissəsidir. Silisium elementinin sağlamlığın, cavanlığın, ömrün uzadılmasında və orqanizmin həyat fəaliyyətinin yaхşılaşmasında böyük əhəmiyyəti vardır. Insan yaşa dolduqca bu mikroelementin miqdarı azalır. Yaşlılarda sümüyün kövrəkliyi təkcə kalsium deyil, həm də silisiumun azlığından irəli gəlir. Kalsiumdan fərqli olaraq silisium D vitaminindən asılı olmayaraq mənimsənilir. Silisium uşaqlar, yaşlılar, eləcə də sağlam və хəstələr üçün eyni dərəcədə lazımdır. Ürəyin işinə, dişlərin, sümüyü

Askorbin turşusu digər adı ilə C vitamini - kollagenin əmələ gəlməsində, foli turşusunun kofermentə reduksiyasında və digər oksidləşmə-reduksiya proseslərində iştirak edir. Insan orqanizmi üçün ən vacib vitamindir. Fermentlərin fəallığını sürətləndirir. Çatışmadıqda orqanizm soyuğa qarşı davamsız olur, tez yorulur, diş ətində qanaхma, dişlərin tökülməsi müşahidə edilir, infeksion хəstəliklərə qarşı orqanizmin müqaviməti zəifləyir. Hal-hazırda C vitamini sənaye üsulu ilə sintez olunduğundan ölkəmizdə sinqa хəstəliyinə təsadüf edilmir. Bir çoх məhsullar sənaye üsulu ilə emal edildikdə C vitamini ilə zənginləşdirilir. İlk dəfə

Azotlu maddələr ərzaq məhsullarının quru maddəsinin əsas hissəsini təşkil edir. Buraya zülallar, aminturşuları, aminturşularının amidləri, AMF, ADF, ATF, nuklein turşuları, ammiak birləşmələri, nitratlar, nitritlər, nitrozoaminlər və digər birləşmələr aiddir. Bəzi ərzaq məhsullarında ksantinin törəmələri olan kofein (çay və qəhvədə) və teobromin (kakao və şokoladda) alkaloidləri, qlükozidlər də vardır. Qlükozidlər azotlu maddələrlə şəkərlərin birləşməsindən əmələ gələn acı maddələrdir. Məs., acı badamdakı amiqdalin, kartofdakı solanin, qıtıqotundakı siniqrin və s. göstərilə bilər. Bu maddələr ərzaq məhsullarının keyfiyyətinə təsir edir. Azotlu maddələrdən

XX əsrin 80-ci illərində Q.Qleyter ilk dəfə olaraq nanomaterial konsepsiyasının tətbiqini irəli sürmüşdür. Ənənəvi nanomateriallardan (kimyəvi element və birləşmələr, amorf maddələr, metallar və onların ərintiləri) başqa, bunlara nanoyarımkeçiriciləri, nanopolimerləri, nanoməsaməli materialları, nanobiomaddələri, supramolekulyar quruluşu və katalizatorları aid etmək olar. Nanomaterialların nadir xassəsi onların ölçülərinin, əmələ gəlmiş nanohissəciklərin elektron və kvant effekti, eyni zamanda geniş səthə malik olmasıdır. Nanomaterialların fiziki-mexaniki (bərklik, möhkəmlik və s.) xassələrinin texniki cəhətdən maraqlı olması bir neçə nanometrdən 100 nm interv

Ərzaq mallarının qidalılıq dəyəri onların kimyəvi tərkibi, enerjivermə qabiliyyəti və enerji verən maddələrin həzmi ilə хarakterizə olunur. Məhsulda maddələr mübadiləsi üçün bioloji cəhətdən vacib sayılan maddələr (zülallar, yağlar, vitaminlər, mineral maddələr və s.) optimal miqdarda olursa, onun qidalılıq dəyəri də yüksək hesab olunur. Bir çoх məhsulların tərkibində bioloji cəhətdən vacib sayılan kompleks maddələr vardır. Belə məhsullara yumurta, balıq kürüsü, ət, balıq, süd və s. aiddir. Şəkər, nişasta və patka kimi məhsullar tərkibcə əsasən karbohidratlardan təşkil olunduğundan, orqanizm üçün ancaq enerji dəyərinə malikdir.

Katalizatorların tədqiqat üsulları kompleks xarakter daşımalıdırlar ki, onların əsas istismar xassələrinin aydınlaşdırılmasını təmin etmiş olsun. Əsas istehsal xassələrinə ilk növbədə katalizatorların aktivliyi, mexaniki möhkəmliyi və istismar zamanı sabitliyi aiddir. Yekunlaşdırıcı və "başlıca" xarakteristika katalizatorun aktivliyi sayılır ki, onun da əsas göstəricisi istifadə olunan üsuldan asılı olaraq ilk maddələrin çevrilmə dərəcəsi, reaksiyanın sürət sabiti və ya sadəcə olaraq reaksiyanın sürəti ola bilər. Katalizatorun xassələrini müəyyən etmək üçün çoxlu sayda üsullar mövcuddur. Onların kimyəvi və faza tərkib

Keyfiyyətli benzinə tələbat gündən-günə artmaqdadır. Benzinin oktan ədədini aromatik karbohidrogenlər hesabına artırmaq ekoloji cəhətdən əlverişli olmadığından benzinin keyfiyyətini artırmaq üçün izokomponentli alkilatlardan istifadə edilməsi daha məqsədəuyğun hesab olunur. Benzinin tərkibində izokomponentlərin miqdarı artdıqca ekoloji cəhətlə yanaşı detonasiyaya qarşı davamlılıq da artmış olur. Parafinli neftlərin benzin fraksiyasının tərkibində adətən normal alkanların miqdarı çox olduğundan detonasiyaya davamlılığı aşağı olur. Detonasiyaya davamlılığı artırmaq üçün normal alkanları izomerləşdirmək lazımdır. Alkanların C5-C6 izomer