Dahi rus fizioloqları İ.P.Pavlov və İ.M.Seçenovun təliminə görə insan və heyvan orqanizmi vahid bioloji sistem olmaqla xarici mühit amilləri ilə qırılmaz dialektik vəhdət və əlaqənin hesabına həyat fəaliyyətini dayanıqlı surətdə davam etdirir. Bu əlaqə sinir və humoral yolla (hormonlar, neyrosekretlər, metabolizm məhsulları, vitaminlər, mediatorlar, makro və mikroelementlər) həmin sistemlər tərəfindən təmin olunur. Xarici mühit amillərindən əsasən atmosfer havası və qidalar (yemlər), eləcə də su mənbələri, torpaq ehtiyatları, ərazinin ekoloji durumu orqanizmə təsir edir. Həmin amillərin təsirindən orqanizmidə gedən fizioloji və biokimyəvi proseslərin (metabolizm, hərəki, sekretor, hormonal, ferment

Günəş enerjisindən passiv və aktiv qurğuların vasitəsi ilə istifadə etmək mümkündür. Passiv sistemlərdə günəş enerjisi şüalanmanın, istilikkeçirmənin və təbii ventilyasiyanın köməyi ilə ötürülür. Bu sistemlər sadə olmaqla, istismar zamanı etibarlı və iqtisadi cəhətdən səmərəli işləyirlər. Aktiv sistemlərdə isə, günəş şüaları ilə qızan səthin istiliyi istilikdaşıyıcısının vasitəsilə digər qurğuya nəql edilir. Tətbiq edildikləri sahələrə görə termik günəş qurğularından aşağıdakılara rast gəlmək olur:  - üzgüçülük hovuzları üçün;  - isti su təchizatı &

Aromatik maddələr kimi tanınan üzvi birləşmələrin çoxkomponentli qatışıqlarının tədqiqi mürəkkəb və kompleksli bir məsələdir. Müasir dövrdə, vahid “ətir” nəzəriyyəsi praktiki olaraq mövcud deyil. Bu tapşırığın çətinliyi, natural məhsulların spesifik ətirlə üstünlük təşkil edən əksər maddələrinin həddən kiçik konsentrasiyalarda mövcudluğu nəzərə alınsa, daha çox aydın olar (belə ki, bu maddələr 0,01% - 0,0001% civarında mövcud olur). Qida məhsullarının aromatını qaz xromatoqrafiya metodu ilə öyrənərkən, tədqiqatçı qarşısında aşağıdakı tapşırıqlar durur: 1. Aromatik kompleksdə maddələrin b&oum

Qripə yoluxmamaq üçün hər il istifadə olunan peyvəndlər bütün həyatımız boyunca bizi qoruyacaq qədər güclü hazırlana bilərmi?  Xəstəliklərdən qorunmağın bir əsas yolu var. Hər il vurduğumuz bir neçə peyvəndlə bədənimizi qripə qarşı daha dözümlü edə bilərik. Qrip epidemiyası həqiqətən də sürətli formada dəyişir. Təkamülün təsdiqi kimi hər il keçirdiyi kiçik mutasiyalar səbəbilə elm adamlarını yuxuda belə rahat qoymayan qrip növləri hər il yeni peyvəndlərin yaranmasına səbəb olur. Bunun necə baş verdiyini aşağıdakılarla izah edək.  Məsələn, həm quş, həm də donuz qripi eyni anda bir insa

Qaz-kondensat yataqlarının istismarında qarşılıqlı əlaqədar texnoloji əməliyyat — istismar quyularından yağlı qazın çıxarılması, onun emalı və adi qazın laya vurulması dəqiq yerinə yetirilməlidir. Yuxarıda qeyd edilən əməliyyatın hər biri ayrılıqda xüsusi avadanlıq tələb edir. İstismar quyularının avadanlığı və rejimin tənzim edilməsi qaz yataqlarında olan quyulardakı kimidir. İstismar prosesində təzyiq, temperatur, sərf, xüsusi çəki, qaz və kondensatın tərkibi diqqətli nəzarət altında olur. Quyuda quru qazın təzahürünü aşkar etmək üçün quyunun məhsulu arası kəsilmədən analiz edilməlidir. Quyu məhsulundan maksimum kondensat almaq ü&

Şəkərli diabet haqqında hələ eramızdan əvvəl 1550-ci ildə bu xəstəlik haqqında Misir papiruslarında bizə gəlib çatan sənədli məlumatlar vardır. Bizim eradan əvvəl 30-90-cı illərdə qədim Roma həkimi Areteus Kappadoki tərəfindən ilk dəfə "diabet" termini işlədilmişdir. "Diabet" sözü axıb keçmək mənasını bildirir. Bu da yəqin ki, diabetli xəstələrin böyrəklərindən qlükozanın keçməsinə işarədir. Çünki normal halda böyrəklərdən qlükoza keçmir və sidikdə şəkər olmur. Görkəmli ensiklopedist alim İbn-Sina və ondan sonra bir sıra tədqiqatçıların (Hindistan, Misir, Çin) öz əlyazmalarında şəkərl

Qaymaq hazırlamaq üçün südü seperatordan keçirir və ayrılmış qaymağı emal edirlər. Əhalinin tələbini ödəmək üçün yağlılığı 8%, 10%, 20% və 35% olan pasterizə olunmuş qaymaq istehsal edilir. Belə qaymağın rəngi ağ, azca sarımtıl, dadı şirintəhər, konsistensiyasi bircinsli, azca qatı olur. Yağlılığı 8% və 10% olan qaymağı 78-80°C-də, 20-35%-li qaymağı isə 85-87°C-də 15-30 saniyə pasterizə edirlər. Ticarətə ən çox 10%-li qaymaq verilir. 35%-li qaymaq xama və kərə yağı istehsal üçün istifadə edilir. Pasterizə edilmiş qaymaq müsbət 4-6°C-yə qədər soyudulub 0,25 və 0,5 litr tutumlu paketlərdə satışa verilir. 8°C-də

Konyak tünd spirtli içki olub, üzüm şərablarının distilləsindən alınmış konyak spirtini saxlayıb yetişdirməklə hazırlanır. Konyakla üzüm arağını eyniləşdirmək olmaz. Çünki, üzüm arağı üzümçülük qalıqlarından (cecə, maya və s.) hazırlanır. Digər tərəfdən konyak özünün qızılı-kəhrəba rənginə, xoşagələn ətrinə və s. görə üzüm arağından fərqlənir. Konyakın tündlüyü 40-57 h.% arasında dəyişir. Konyak ilk dəfə, təqribən 300 il bundan əvvəl Fransanın Saranta vilayətinin Konyak şəhərində istehsal olunmağa başlanmışdır. Bu bir növ təsadüfi olmuşdur. Fransa Sarant çayı vas

Süd təbiətin insanlara bəxş etdiyi müstəsna qida maddəsidir. İnsanlar hələ qədimdən müxtəlif heyvanların (inək, qoyun, keçi, camış, zebu, at, dəvə, maral və s.) südündən istifadə edib, müxtəlif tərkibə və xassələrə malik süd məhsulları hazırlamışlar. Südün tərkibindəki yağın, zülalların, süd şəkərinin оptimal nisbəti və bunların оrqanizm tərəfindən yaxşı mənimsənilməsi оnu uşaqlar üçün əvəzsiz qidadır. Süd zavoduna daxil olan süd orqanoleptiki göstəricilərə görə yoxlanılır, turşuluğu və yağın miqdarı təyin edilir. Qəbul olunmuş süd süzgəclərin və süd təmizləyici seperatorların köm�

XIX əsrin birinci yarısında İsveç kimyaçısı Y.Bertselius (1807-ci il) təklif etdi ki, canlı orqanizmlərdən alınan maddələr üzvi maddələr və onları öyrənən elm isə üzvi kimya adlandırılsın. Lakin Y.Bertselius və həmin dövrün digər kimyaçıları hesab edirdilər ki, üzvi maddələr prinsipcə qeyri-üzvi maddələrdən fərqlənir. Onların fikrincə, üzvi maddələr laboratoriya üsulu ilə alına bilməz. 1824-cü ildə alman kimyaçısı Völer ilk dəfə olaraq qeyri-üzvi maddələrdən oksalat turşusunu və sidik cövhərini sintez etməklə bu cür baxışlara böyük zərbə vurdu. Oksalat turşusuna (C2H2O4) bitkil